Mọi người đều mong muốn có một nụ cười tỏa sáng rạng rỡ với hàm răng đều tăm tắp, nhưng chẳng phải tự nhiên khi sinh ra tất cả chúng ta đều toại nguyện được như vậy, có một số người có một hàm răng đều đặn nhưng hơi chìa ra trước, cười hở lợi quá nhiều, có một số người lại có hàm răng không thẳng hàng hoặc chen chúc quá hoặc răng cửa hàm dưới lại chìa ra ngoài răng cửa hàm trên thường được gọi là móm hoặc trong chuyên môn gọi là khớp cắn ngược.
Có nhiều mức độ điều trị trong nắn chỉnh răng: Chỉnh nha dự phòng hay phòng ngừa, tiền chỉnh hình, chỉnh nha tháo lắp, chỉnh nha gắn chặt…
Chỉnh nha dự phòng
Nếu bạn muốn bé có hàm răng đẹp, bạn cần phải quan tâm đến việc chỉnh nha của bé càng sớm càng tốt, từ khi 5- 6 tuổi là tuổi bắt đầu có những răng cửa vĩnh viễn đầu tiên thay thế răng sữa, những răng vĩnh viễn đầu tiên của con bạn mọc lên, cháu bé đã cần được nha sĩ theo dõi 6 tháng 1 lần, bạn sẽ được tư vấn răng đó mọc ra sao, nên nhổ vào thời điểm nào, tránh cho bé những tật gì… để không có hàm răng lệch lạc.
Nếu bé có các tật xấu như: Mút tay, thở miệng, mút môi…Bé cần phải điều trị sớm bằng loại trừ thói quen xấu để tránh gây ra sự lệch lạc dị hình không đáng có của hàm răng sau này. Có thể cần khám thêm bác sĩ chuyên khoa Tai-Mũi-Họng, Nhi khoa để điều trị các bệnh đường hô hấp trên
Ở tuổi răng sữa ( từ tháng thứ 6 sau sinh đến trước 7 tuổi ) trẻ có hàm răng sữa đơn thuần trong miệng ( xem thêm về sinh lý mọc và thay răng trẻ em ). Sự phát triển bình thường của răng sữa trong miệng giúp cho mầm răng vĩnh viễn phát triển bình thường. Nếu để răng sữa bị bệnh lý thân răng, bệnh thường gặp là sâu răng, sún răng gây ra hỏng thân răng sẽ làm mất sự ổn định về vị trí của các răng còn lại cũng như răng đối diện, hậu quả là làm mất vai trò tạo tương quan khớp cắn giữa hàm trên và hàm dưới của răng sữa cho các răng vĩnh viễn trong tương lai. Bệnh lý thân răng như sâu răng, sún răng còn làm cho tuỷ răng bị nhiễm khuẩn và nặng hơn là viêm xương hàm vùng chóp chân răng sữa, vùng này có liên quan mật thiết đến sự phát triển của mầm răng vĩnh viễn nằm ngay dưới chân răng sữa. Kiểm soát và điều trị sớm các bệnh lý của răng sữa có vai trò rất quan trọng trong việc có được một hàm răng vĩnh viễn đẹp trong tương lai
Do nguyên nhân di truyền, thời điểm nhổ răng sữa không đúng lúc, phát triển về thể chất không tương xứng với tuổi mọc răng… làm cho răng vĩnh viễn mọc lên đặc biệt là các răng cửa bị lẫy hoặc chen chúc nhau, các răng sữa kề cận có thể vẫn còn chưa lung lay tuy nhiên có thể bác sĩ sẽ chủ động nhổ răng sữa trước khi răng đó lung lay để có không gian cho răng vĩnh viễn cạnh đó xoay chuyển về vị trí lý tưởng
Chế độ dinh dưỡng khoa học, không để xảy ra tình trạng mất cân bằng các chất dinh dưỡng, các yếu tố vi lượng giúp cho trẻ phát triển đúng theo các chỉ số theo lứa tuổi cũng rất quan trong cho việc có một hàm răng đều, đẹp trong tương lai
Trong một số trường hợp cần can thiệp ở giai đoạn này bằng các khí cụ tháo lắp hoặc hàm tiền chỉnh hàm nhằm giải quyết các lệch lạc răng nhẹ hoặc làm cho đơn giản hơn quá trình nắn chỉnh gắn chặt sau này
Dụng cụ để điều trị trong gia đoạn này gọi là hảm Trainer hay còn gọi là khí cụ tiền chỉnh hàm
Chỉnh nha tháo lắp
Là tạo ra một cặp khí cụ tháo lắp được trên hai hàm trong miệng cho từng trường hợp cụ thể, thời gian đeo trong miệng không liên tục trong một ngày và có thể tháo ra lắp vào được bởi bệnh nhân, ưu điểm là chi phí thấp và ít ảnh hưởng đến thẩm mỹ, sinh hoạt của bệnh nhân hơn so với chỉnh nha gắn chặt, nhược điểm là chỉ hạn chế áp dụng cho một nhóm đối tượng bệnh nhân ít tuổi, răng lệch lạc đơn giản, phụ thuộc rất nhiều vào tính tự giác của bệnh nhân, hiệu quả chỉnh nha chỉ chỉ đạt được tỉ lệ thuận với thời gian đeo hàm
Chỉnh nha gắn chặt là cách gắn chặt các khí cụ có kích thước nhỏ lên từng răng và trên nhiều răng nhằm mục đích truyền lực dịch chuyển răng từ khí cụ nắn chỉnh lên thân răng từ đó dịch chuyển chân răng theo cường độ và hướng đã được tính toán để thay đổi toàn bộ răng cần nắn chỉnh về vị trí mong muốn. Ưu điểm là tuổi áp dụng nắn chỉnh mở rộng ra rất nhiều đối tượng, giải quyết được các trường hợp khó mà nắn chỉnh tháo lắp không có kết quả, không phụ thuộc vào tính tự giác của trẻ. Nhược điểm là có thay đổi về thẩm mỹ, cách vệ sinh răng miệng trong thời gian đeo gắn khí cụ nắn chỉnh, chi phí cao hơn so với nắn chỉnh tháo lắp.
Tuổi nào có thể bắt đầu chỉnh nha cố định?
Khi việc thay răng sữa bằng răng vĩnh viễn đã hoàn thiện, thường vào lúc 12-13 tuổi, đó là tuổi thích hợp nhất cho chỉnh nha cố định, lúc này vị trí răng đã được xác định rõ, thêm vào đó cung hàm đang ở tuổi phát triển , chân răng dễ dịch chuyển trong xương hàm nên có thể dùng các khí cụ chỉnh nha tác động dễ dàng hơn, vì vậy các chuyên gia chỉnh nha cho rằng lưa tuổi 12-18 là lứa tuổi vàng để chỉnh nha.
Tuy nhiên điều trị bằng khí cụ cố định : Braces ( Mắc cài ) và dây cung được thực hiện trên răng vĩnh viễn ở bất cứ tuổi nào trong nhóm tuổi thiếu niên và thanh niên.